Κάποιο (Κόκκινο) Άγαλμα που μ’ Είδε...

Οι αντιδράσεις που ξεσπούν κάθε φορά που ένα κόκκινο σαν φωτιά άγαλμα του εικαστικού Κ. Γεωργίου κοσμεί μια πλατεία, πέρα από την ίδια την είδηση έχουν και ένα ακόμα ενδιαφέρον. Κυρίως γιατί θέτουν ουσιαστικά ερωτήματα που αξίζει να απαντηθούν. 

Το πρώτο βασικό ερώτημα  αφορά την απαίτηση κάποιων να είναι η τέχνη κατανοητή. Να εναρμονίζεται με μια κοινά παραδεκτή θεματολογία , μια τεχνοτροπία που να ικανοποιεί τους περισσότερους και  περιεχόμενο που να μην προκαλεί. Μια τέχνη ουδέτερη δηλαδή , ανώδυνη για το κοινό. Μια τέχνη που δεν χρειάζεται καν να συζητηθεί ούτε να προβληματίσει. Καθετί που υπερβαίνει τέτοιες νόρμες κινεί αντιδράσεις , αφορισμούς,  ενίοτε βανδαλίζεται . Χαρακτηριστικά παραδείγματα έργων τέχνης που δίχασαν είναι ο Δρομέας του Βαρώτσου στην Αθήνα  και το Άγαλμα της ΔΕΘ του Ζογγολόπουλου στη Θεσσαλονίκη. Οι  αντιδράσεις, πέρα από τη χρήση των υλικών ή το μέγεθος των γλυπτών  προέρχονται κυρίως  από το γεγονός πως και τα δύο έργα δεν παριστάνουν κάτι που μπορούμε να το αναγνωρίσουμε με την πρώτη ματιά  και έτσι να ικανοποιηθούμε πως το καταλαβαίνουμε.  Υπάρχουν όμως και μη εικονικά έργα τέχνης το ίδιο αξιόλογα με τα παραστατικά.  Θα πρέπει  να κατανοήσουμε την τέχνη με κριτήριο την εξοικείωση μας με γνωστά μοτίβα; Ή αντίθετα να δημιουργήσουμε μέσα από αυτό που βλέπουμε τις δικές μας εικόνες και αναφορές; 

Το δεύτερο και πιο σημαντικό είναι η ίδια η τέχνη στο δημόσιο χώρο. Με τις παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο, η τέχνη εισέρχεται στην καθημερινή ζωή, διεκδικεί ένα μέρος  από έναν χώρο. Χωρίς την προστασία  ενός μουσείου ή μιας  πινακοθήκης η τέχνη γίνεται μέρος της δημόσιας ζωής και του ιστού της πόλης. Καλείται με έναν τρόπο να αναδείξει αξίες και χαρακτηριστικά, που να κεντρίζουν το ενδιαφέρον του θεατή προκαλώντας τον να υπερβεί τις αντιστάσεις του.  Χαρακτηριστικό είναι πως η πλειοψηφία των ανθρώπων εμφανίζεται πιο ανεκτική με όσα παρουσιάζουν οι καλλιτέχνες σε έναν χώρο τέχνης αλλά όταν το έργο μεταφέρεται στον δημόσιο χώρο εκφράζουν αντίσταση. 

Ο δημόσιος χώρος είναι πεδίο αντιπαραθέσεων, αντικρουόμενων συμφερόντων. Οι παρεμβάσεις στο χώρο με την τοποθέτηση ενός αγάλματος καθιστούν το σημείο ένα τοπόσημο. Ο χώρος ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με το  άγαλμα έστω και εφήμερα. Γιατί σε μια παρέμβαση από το Δήμο δεν εξασφαλίζει κανείς ότι το έργο θα μείνει εκεί αιώνια. Ένα ακόμα στοιχείο, είναι ο δημόσιος διάλογος που προκαλείται κάθε φορά που ένα έργο εμφανίζεται σε ένα δημόσιο χώρο. Πάντα υπάρχει έντονη κριτική και αντιπαράθεση απόψεων, οξείες διαφωνίες και διενέξεις. Αν συμβαίνει αυτό όμως,  σημαίνει ότι το έργο λειτούργησε, πέτυχε το σκοπό του. 
Όλα τα παραπάνω  δεν σχετίζονται με το αν η δουλειά του Γεωργίου έχει καλλιτεχνική αξία. Προφανώς και έχει αξία όπως κάθε έργο τέχνης ,  ως κατάθεση άποψης από το δημιουργό. Ούτε έχουν να κάνουν με ζητήματα αισθητικής καθώς δεν γίνεται να  έχουν όλοι το ίδιο γούστο , δεν ανταποκρίνονται όλοι το ίδιο θετικά σε χρώματα , σχήματα και μορφές. Ούτε αφορά τη συζήτηση περί τέχνης αν ο Κ. Γεωργίου είναι δικτυωμένος σε ισχυρούς οικονομικούς  κύκλους , αν διαθέτει καλές δημόσιες σχέσεις και δεσμούς με την εξουσία ώστε να επιβάλει τη δουλειά του στο κοινό. 

Αναπόφευκτα σε μια τέτοια συζήτηση μπαίνει στο στόχαστρο και ο εκάστοτε Δήμαρχος, ο Γρ. Κωνσταντέλλος στην περίπτωση μας. Η πρόθεση να καταστεί η πόλη μια υπαίθρια γλυπτοθήκη μόνο θετικά μπορεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί. Οφείλουμε όμως να διατυπώνουμε ενστάσεις , πως η τοποθέτηση έργων τέχνης στις πλατείες  όπως και οι παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο γενικά, πρέπει να προκύπτουν από διαγωνιστική διαδικασία, με συμμετοχή των δημοτών στις αποφάσεις. Πέρα από το ότι αποτελεί στοιχείο διαφάνειας, καθιστά και τους δημότες συμμέτοχους στην εξέλιξη των χώρων που ζουν και κινούνται. 
Κάτι που στην περίπτωσή μας δεν έγινε ποτέ…

Σε κάθε  περίπτωση όμως η ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης και η δημιουργία , η απόφαση του Δήμου να κοσμήσει τις πλατείες  δεν μπορεί να καθορίζονται από την κρίση των τοπικών μουλάδων μιας παραδοσιακής αντίληψης που θέλει την τέχνη να υποτάσσεται στην αισθητική και τις απόψεις  τους. 

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια